Đồng chí Lê Quang Đạo, tên khai sinh là Nguyễn Đức Nguyện, sinh ra trong một gia đình có truyền thống yêu nước, cách mạng tại xã Đình Bảng, huyện Tiên Sơn, tỉnh Bắc Ninh (nay là phường Đình Bảng, thị xã Từ Sơn, tỉnh Bắc Ninh). Vì thế đồng chí Lê Quang Đạo sớm giác ngộ cách mạng và được kết nạp vào Đảng từ năm 19 tuổi, trực tiếp làm việc với các nhà hoạt động cách mạng như: Trường Chinh, Hoàng Văn Thụ, Hoàng Quốc Việt..., được dự lớp huấn luyện chính trị ngắn ngày của đồng chí Nguyễn Văn Cừ. Năm 1941, Lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc về nước trực tiếp lãnh đạo cách mạng Việt Nam, đồng chí Lê Quang Đạo được Trung ương Đảng và Bác Hồ giao nhiều trọng trách quan trọng, như Bí thư Ban cán sự Đảng tỉnh Bắc Ninh, tỉnh Phúc Yên, Xứ ủy viên, rồi Thường vụ Xứ ủy Bắc Kỳ với nhiệm vụ chủ yếu lúc này là xây dựng các cơ sở đảng, tuyên truyền phát triển các tổ chức quần chúng ở vùng căn cứ địa Bắc Ninh - Vĩnh Phúc - Hà Nội giúp Trung ương đào tạo cán bộ cho phong trào quần chúng đấu tranh sâu rộng, mạnh mẽ, tạo những tiền đề và điều kiện thuận lợi cho khởi nghĩa thắng lợi ở vùng này.

Đồng chí Lê Quang Đạo (giữa) tại Mặt trận Quảng Trị năm 1972 (Ảnh tư liệu)

Sau khi Cách mạng Tháng Tám thành công, đồng chí được cử tham gia thành lập Thành ủy Hải Phòng và được cử làm Bí thư. Trên cương vị Bí thư Thành ủy Hải Phòng trong lúc cách mạng đang ở thế "ngàn cân treo sợi tóc", đồng chí đã tích cực đẩy mạnh hoạt động của các tổ chức cứu quốc, củng cố chính quyền, xây dựng lực lượng vũ trang và chỉ đạo tổ chức thành công Tổng tuyển cử ở Hải Phòng, góp phần giữ vững chính quyền cách mạng, củng cố lòng tin của Nhân dân đối với Đảng.

Sau năm 1945, đồng chí giữ các chức vụ: Bí thư Thành ủy Hải Phòng, Bí thư Thành ủy Hà Nội, Phó Bí thư Khu ủy đặc biệt Hà Nội, Xứ ủy viên Bắc Kỳ, Bí thư liên Tỉnh ủy Hà Nội - Hà Đông, Phó Ban Tuyên truyền Trung ương Đảng. Từ năm 1950, đồng chí được Đảng điều động vào quân đội, giữ nhiều trọng trách: Cục trưởng Cục Tuyên huấn - Tổng cục Chính trị Quân đội Nhân dân Việt Nam, Phó Chủ nhiệm Tổng cục Chính trị Quân đội Nhân dân Việt Nam. Trực tiếp tham gia chỉ huy các chiến dịch quan trọng trong cuộc kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ. Đồng chí đã cùng đồng đội hoàn thành xuất sắc các nhiệm vụ được giao.

Năm 1960 đồng chí được bầu là Ủy viên dự khuyết Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Ủy viên Quân ủy Trung ương; năm 1972 trở thành Ủy viên chính thức của Ban Chấp hành Trung ương Đảng. Sau đó, đồng chí đã được tiếp tục được bầu là Ủy viên Trung ương Đảng các khóa IV, V, VI và giữ trọng trách Bí thư Trung ương Đảng các khóa IV, V. Đồng chí đã đảm trách nhiều cương vị quan trọng của Đảng và Nhà nước, như Phó Bí thư thường trực Thành ủy Hà Nội, Trưởng Ban Khoa giáo Trung ương.

Tháng 6/1987, tại kỳ họp thứ nhất Quốc hội khóa VIII, đồng chí được bầu giữ chức vụ Chủ tịch Quốc hội, Phó Chủ tịch Hội đồng Nhà nước. Tháng 11/1988, tại Đại hội Mặt trận Tổ quốc Việt Nam lần thứ III, đồng chí được cử vào Ủy viên Đoàn Chủ tịch Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam; đầu năm 1993, thôi giữ chức Chủ tịch Quốc hội để chuyên trách về công tác Mặt trận với cương vị Bí thư Đảng ủy, Ủy viên Đoàn chủ tịch Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc. Tháng 8/1994, tại Đại hội Mặt trận Tổ quốc Việt Nam lần thứ IV, Đồng chí được bầu làm Chủ tịch Đoàn Chủ tịch Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam.

Qua hơn 60 năm hoạt động và trưởng thành cùng với thắng lợi của cách mạng Việt Nam, dù ở vị trí nào đồng chí luôn hoàn thành xuất sắc mọi nhiệm vụ, chức trách được giao. Với cương vị phụ trách công tác đảng, công tác chính trị trong Quân đội, đồng chí luôn đi sát mặt trận, bám sát chiến trường, nắm chắc diễn biến từng trận đánh, gần gũi chiến sĩ, phát huy tinh thần tập thể, dân chủ, động viên bộ đội quyết tâm chiến đấu, hoàn thành xuất sắc các nhiệm vụ. Với cương vị Trưởng Ban Khoa giáo Trung ương, đồng chí đã đề xuất quan điểm đổi mới, dân chủ trong nghiên cứu khoa học, coi trọng bồi dưỡng và sử dụng nhân tài, nhất là đội ngũ trí thức. Với cương vị là Chủ tịch Quốc hội, Phó Chủ tịch Hội đồng Nhà nước, đồng chí đã góp phần tích cực vào việc đổi mới sâu sắc, toàn diện về tổ chức hoạt động của Quốc hội. Với 17 năm tham gia công tác Mặt trận, đồng chí đã có nhiều đóng góp quan trọng trong xây dựng Mặt trận, củng cố khối đại đoàn kết dân tộc phát huy tinh thần yêu nước, bảo vệ vững chắc Tổ quốc và xây dựng XHCN. Đồng chí Lê Quang đạo xứng đáng là nhà lãnh đạo có uy tín lớn, là tấm gương tiêu biểu của người chiến sĩ cộng sản mẫu mực về ý chí kiên cường, tinh thần tiên phong quả cảm, thực hành cần, kiệm, liêm, chính, chí công vô tư; một nhà yêu nước chân chính, là tấm gương tiêu biểu cho các thế hệ hôm nay và mai sau học tập, noi theo.

Ngọc Hiền