Dù bị đàn áp khốc liệt, nhưng cao trào cách mạng 1930 - 1931 đã khẳng định mạnh mẽ bằng thực tiễn đường lối cách mạng do Ðảng ta đề ra là đúng đắn; đồng thời để lại những bài học quý về liên minh công - nông; về xây dựng Mặt trận dân tộc thống nhất; phát động phong trào quần chúng đấu tranh giành chính quyền và bảo vệ chính quyền.

Trong khi cao trào cách mạng đang sục sôi rộng khắp, Ban Chấp hành T.Ư Ðảng đã tổ chức Hội nghị lần thứ nhất tại Hương Cảng (Trung Quốc) từ ngày 14 đến 31-10-1930, do đồng chí Trần Phú chủ trì. Hội nghị thông qua Luận cương Chánh trị; nghị quyết về tình hình hiện tại ở Ðông Dương và nhiệm vụ cần kíp của Ðảng; một số nghị quyết về công nhân, nông dân, thanh niên, phụ nữ, quân đội, vấn đề cứu tế và điều lệ của các tổ chức quần chúng.

Hội nghị đã quyết định đổi tên Ðảng Cộng sản Việt Nam thành Ðảng Cộng sản Ðông Dương và thông qua Ðiều lệ Ðảng Cộng sản Ðông Dương; bầu Ban Chấp hành T.Ư chính thức của Ðảng. Ðồng chí Trần Phú được bầu làm Tổng Bí thư.

Khẳng định những vấn đề căn bản về chiến lược cách mạng Việt Nam, Luận cương Chánh trị do đồng chí Trần Phú khởi thảo phân tích sâu sắc tình hình thế giới, trong nước và cho rằng chủ nghĩa tư bản đã chuyển sang thời kỳ tổng khủng hoảng. Phong trào cách mạng trên thế giới lúc này ảnh hưởng rất mạnh đến Ðông Dương, vì thế giai cấp công nhân và nhân dân lao động Ðông Dương phải liên hệ chặt chẽ với cách mạng thế giới.

Ở trong nước, thực dân Pháp điên cuồng khủng bố, đàn áp cách mạng. Thế nhưng, các cơ sở đảng, cơ sở quần chúng và phong trào cách mạng vẫn tồn tại và phát triển. Là Ủy viên Ban Chấp hành Quốc tế Cộng sản, đồng chí Lê Hồng Phong đã cùng các đồng chí lãnh đạo trong nước đẩy mạnh khôi phục các phong trào đấu tranh, khôi phục các tổ chức đảng và chuẩn bị tổ chức Ðại hội.

Diễn ra từ ngày 27 đến 31-3-1935 tại Ma Cao, Trung Quốc, Ðại hội lần thứ I của Ðảng có 13 đại biểu tham dự, thay mặt cho đảng viên hoạt động ở trong nước và nước ngoài. Ðại hội đề ra ba nhiệm vụ chủ yếu của toàn Ðảng trong thời gian trước mắt là củng cố và phát triển Ðảng, thu phục quần chúng rộng rãi, chống chiến tranh đế quốc; thông qua Nghị quyết chính trị, Ðiều lệ Ðảng và các nghị quyết về vận động công nhân, nông dân, thanh niên, phụ nữ,… Ðại hội bầu Ban Chấp hành T.Ư gồm 13 đồng chí. Ðồng chí Lê Hồng Phong được bầu làm Tổng Bí thư. Ðồng chí Nguyễn Ái Quốc được cử là đại diện của Ðảng bên cạnh Quốc tế Cộng sản.

Sau 5 năm hợp nhất ba tổ chức đảng, Ðại hội lần thứ I của Ðảng mang ý nghĩa lịch sử quan trọng, đánh dấu sự khôi phục các tổ chức đảng từ Trung ương đến các địa phương; thống nhất các phong trào đấu tranh cách mạng chống chiến tranh đế quốc.

Tháng 7-1936, đồng chí Hà Huy Tập được cử làm Tổng Bí thư; đến tháng 3-1938, đồng chí Nguyễn Văn Cừ được cử làm Tổng Bí thư, thay đồng chí Hà Huy Tập. Tháng 5-1941, đồng chí Trường Chinh làm Tổng Bí thư.

(Biên soạn từ: Văn kiện Ðảng toàn tập; Lịch sử biên niên Ðảng Cộng sản Việt Nam).

Nguồn: Báo Nhân Dân