Chủ đề Ngày Môi trường thế giới năm nay có sự liên kết chặt chẽ với chủ đề Ngày quốc tế Đa dạng sinh học (22/5) với thông điệp "Chúng ta là một phần của giải pháp - Vì thiên nhiên" do Ban Thư ký Công ước Đa dạng sinh học (CBD) phát động. Đây được xem là thời điểm đánh dấu sự khởi động của Liên hợp quốc về Thập kỷ phục hồi hệ sinh thái (2021 - 2030), cũng là thời hạn cuối cùng của các mục tiêu phát triển bền vững - một mốc thời gian mà các nhà khoa học đã xác định là cơ hội cuối để ngăn chặn thảm họa do biến đổi khí hậu. Điều này cho thấy sự thống nhất của các chương trình toàn cầu về việc cần gióng lên hồi chuông báo động: Đã đến lúc, mỗi quốc gia cần đoàn kết, cùng chung tay và có những hành động cụ thể, thiết thực hơn vì thiên nhiên và trái đất của chúng ta.

Thực tế cho thấy, hệ sinh thái đóng vai trò vô cùng quan trọng đối với cuộc sống của con người, cung cấp cho chúng ta những lợi ích vô giá như ổn định khí hậu, lọc không khí, cung cấp oxy, cung cấp nguồn nước, thức ăn, thuốc men,… Ngoài ra, các hệ sinh thái còn là nơi cư trú của các loài động vật hoang dã. Tuy nhiên, các hệ sinh thái hiện đang có tốc độ suy thoái nhanh nhất trong lịch sử loài người vì đang phải đối mặt với các mối đe dọa vô cùng to lớn như nạn chặt phá rừng; ô nhiễm nước hồ, sông, suối; các vùng đất ngập nước trở nên khô hạn; vùng biển và ven biển bị suy giảm chất lượng và bị khai thác quá mức.

Bình Định nằm ở khu vực Duyên hải miền Trung với sự phong phú về địa hình và các phân vùng tự nhiên như miền núi, trung du, ven biển và vùng biển ven bờ - điều kiện hình thành và phát triển tính đa dạng sinh học trên địa bàn tỉnh. Tỉnh Bình Định đã xác định được 749 loài có tên trong danh mục các loài quý hiếm của sách đỏ. Trong đó, có 222 loài thực vật bậc cao, 215 loài chim, 92 loài thú, 42 loài lưỡng cư, 56 loài bò sát, 8 loài côn trùng, 114 loài cá có tên trong danh mục các loài quý hiếm của Sách đỏ Bảo tồn thiên nhiên Quốc tế (2015) và Sách đỏ Việt Nam (2006). Tỉnh cũng có nhiều hệ sinh thái đặc hữu với những loài nguy cấp có nguy cơ tuyệt chủng, cần ưu tiên bảo vệ, điển hình là tại Khu bảo tồn thiên nhiên An Toàn thuộc xã An Toàn, huyện An Lão. Khu bảo tồn này có 2 loài thú là vượn má hung và chà vá chân xám là những loài rất nguy cấp, có nguy cơ tuyệt chủng. Ngoài ra, loài chình mun, chình bông trên đầm Trà Ổ và cá mòi cờ hoa, cá mòi mõm tròn, cá măng sữa trên đầm Thị Nại là những loài thủy sản quý, hiếm, có mức độ nguy cấp cao và cần ưu tiên bảo vệ.

Hiện nay, do nhiều nguyên nhân khác nhau, nguồn tài nguyên đa dạng sinh học của tỉnh Bình Định đã và đang bị suy giảm. Nhiều hệ sinh thái và môi trường sống của các loài bị thu hẹp diện tích, nhiều taxon (cấp phân loại, đơn vị phân loại) loài và dưới loài đang đứng trước nguy cơ bị tuyệt chủng trong thời gian tới nếu không có những giải pháp để bảo vệ, bảo tồn các loài sinh vật đa dạng, đặc hữu trên địa bàn tỉnh.

Thực trạng đó đòi hỏi chúng ta cần triển khai thực hiện đồng bộ các quy hoạch và giải pháp về bảo vệ môi trường, bảo tồn đa dạng sinh học. Quản lý hiệu quả các khu bảo tồn thiên nhiên; thúc đẩy việc thực hiện các mô hình bảo tồn và sử dụng bền vững. Tăng cường các hoạt động kiểm soát buôn bán động vật hoang dã, khai thác các loài hoang dã di cư, gắn với quản lý, kiểm soát loài ngoại lai xâm hại. Lồng ghép nội dung về bảo tồn và sử dụng bền vững các vùng đất ngập nước, nguồn nước vào các chương trình, quy hoạch, kế hoạch phát triển của ngành và địa phương trên địa bàn tỉnh, đặc biệt là các địa phương có hệ sinh thái đất ngập nước nhạy cảm như đầm Thị Nại, đầm Trà Ổ, đầm Đề Gi… Đẩy mạnh tuyên truyền về chủ đề, thông điệp của Tháng hành động vì môi trường hưởng ứng Ngày Môi trường thế giới, Ngày Quốc tế Đa dạng sinh học năm 2021, tạo sự lan tỏa, chuyển biến trong nhận thức của cộng đồng và huy động sự chung tay của các cấp, các ngành, các tổ chức, cá nhân để hạn chế sự suy giảm của đa dạng sinh học, sự mất mát của các hệ sinh thái, vì sự bền vững của tương lai. Kịp thời biểu dương, nhân rộng các mô hình và tập thể, cá nhân có đóng góp hiệu quả, thiết thực trong việc sử dụng hợp lý tài nguyên, bảo vệ môi trường, bảo tồn đa dạng sinh học, sản xuất tiêu dùng bền vững và ứng phó với biến đổi khí hậu.

Với chủ đề "Phục hồi hệ sinh thái", Ngày Môi trường thế giới năm nay đưa ra thông điệp về sự tập hợp, đoàn kết nhằm bảo vệ và hồi sinh các hệ sinh thái trên thế giới, vì lợi ích của con người và thiên nhiên. Hơn lúc nào hết, con người cần chung tay để bảo vệ môi trường, hạn chế, tiến tới ngăn chặn sự suy thoái của các hệ sinh thái, phục hồi hệ sinh thái. Chỉ với các hệ sinh thái lành mạnh, chúng ta mới có thể nâng cao sinh kế của người dân, chống lại biến đổi khí hậu, vì một tương lai bền vững hơn.

           Ngọc Hà